Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğr. Elemanı Dr. Michael Deniz Yılmaz başkanlığında, “Akalan Kalesi ve Çevresi Arkeolojik Yüzey Araştırması” Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün izniyle başlatıldı. Ondokuz Mayıs Üniversitesinin (OMÜ) kendi şehrindeki kültür varlıklarıyla ilgili olarak şehrine sahip çıkacağı yeni araştırması OMÜ Rektörlüğü ve OMÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanlığının destekleriyle sürdürülmektedir. Araştırma, Demir Çağı yerleşimi olan Akalan Kalesi merkezli olmakla birlikte Samsun İli, Atakum ve İlkadım İlçelerinde bulunan arkeolojik kültür varlıklarının tespit ve belgelenmesine yönelik gerçekleştirilecek. OMÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü lisans ve lisansüstü öğrencilerinin ekip üyesi olarak katıldığı araştırmayla öğrenciler teorik bilgilerini pratiğe dökme imkanı yakalamaktadır.
Yüzey araştırması kapsamında Samsun’un Atakum ve İlkadım İlçeleri’nde kültür varlıklarının tespit ve belgelenmesinin yanı sıra önceden tespit ve tescil edilmiş kültür varlıklarında gerçekleştirilecek olan çalışmalar neticesinde mevcut durumları önceki çalışmalarla karşılaştırılarak tahribat durumları ve tahribatlarının ilerlemesi belgelenecektir.
Samsun’un Atakum İlçesi’nde bulunan Akalan Kalesi’nde yapılan ilk arkeolojik kazılar 1906 yılında Müze-i Hümâyun (İstanbul Arkeoloji Müzesi) adına Toduraki Makridi Bey tarafından gerçekleştirilmiş ve yurdumuzda Karadeniz Bölgesi’nde gerçekleştirilen ilk arkeolojik kazı olmuştur. Bu tarihten sonraki süreçte ise sınırlı sayıdaki yüzey araştırmaları kapsamında da farklı araştırmacılar tarafından Akalan Kalesi belgelenmiştir.
Kale, 350*70 metre ölçülerindeki alanı çevreleyen ve yaklaşık 1 kilometre uzunluğa sahip surlarıyla ön plana çıkan Demir Çağı’na ait tahkimatlı bir yerleşim özelliği göstermektedir. İri taşlarla kiklopien tarzda örülmüş surları yer yer 5 metre yüksekliğe kadar korunmuş olmakla birlikte surlar 55-80 derece arasında değişen eğimle inşa edilmiştir.
Yerleşimin Batı Anadolu, İç Anadolu ve Karadeniz Bölgeleri arasındaki kültürel ve ticari ilişkileri ortaya koyan çanak çömlek bulguları sunması açısından da büyük önem ifa etmektedir.
Lisans ve lisansüstü düzeyde Arkeoloji bölümünde eğitimlerini sürdüren öğrencilerin derslerde edindikleri bilgileri pratiğe dayalı bir şekilde pekiştirmeleri için saha çalışmalarına katılmaları büyük önem taşımaktadır. Gerçekleştirilen araştırma, OMÜ Arkeoloji Bölümünün Samsun İli sınırları içinde kalan bir diğer araştırması olarak, OMÜ Arkeoloji Bölümü lisans ve lisansüstü öğrencilerine öğrenme ve bilgilerini pekiştirmeleri için yeni bir çalışma alanı daha oluşturmaktadır.