Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) ile Samsun İl Tarım ve Orman Müdürlüğü arasında istilacı ve tahrip edici bir zararlı olan “kahverengi kokarca”ya (halyomorpha halys) karşı saha mücadelesi amaçlı iş birliği protokolü imzalandı.

Rektörlük Senato Salonu’nda yapılan protokol töreninde imzalar Rektör Prof. Dr. Yavuz Ünal ile Samsun İl Tarım ve Orman Müdürü İbrahim Sağlam tarafından atıldı. İmza töreninde; Samsun Teknopark Genel Müdürü Prof. Dr. Mevlüt Gürbüz ile OMÜ’lü akademisyenler ve İl Tarım ve Orman Müdürlüğü yetkilileri de hazır bulundu.

Proje: Kahverengi kokarcaya karşı ısı tuzakları

Protokol kapsamında geliştirilen projeye göre zirai üretimi ve bilhassa fındık bahçelerini tehdit eden kahverengi kokarca zararlısına karşı “ısı tuzakları” modeliyle bu zararlı türün nüfusunun kontrolünde önemli aşamalar katedilmesi ve ekolojik dengenin normalleşmesine maksimum katkıda bulunulması öngörülüyor.

Yürütücülüğü OMÜ Mühendislik Fakültesinden Arş. Gör. Dr. Fevzi Şahin’in yaptığı projede Teknopark Genel Müdürü ve aynı zamanda OMÜ Mühendislik Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Mevlüt Gürbüz ile Samsun İl Tarım ve Orman Müdürlüğünden Resul Kaya ve Abdulkadir Kuleyin araştırmacı olarak görev alacak.

Rektör Ünal: “Mevcut tablo, akut ve acil bir duruma işaret ediyor”

İmza töreninde konuşan Rektör Ünal, kahverengi kokarcanın fındık üretiminde büyük zarara yol açtığına dikkat çekerek “Bölgemizde, özellikle fındık üretimi açısından ciddi bir felaket yaşanıyor. Henüz bu yıl için sonuçları net olarak konuşmak mümkün olmasa da üreticilerden gelen bilgiler, durumu bir sosyal sorumluluk olarak ele almamız gerektiğini gösteriyor. Mevcut tablo, akut (çabuk ilerleyen, iveğen) ve acil bir duruma işaret ediyor. Bu nedenle İl Tarım ve Orman Müdürlüğümüz ile bu zararlıya karşı mücadeleyi esas alan bir protokol imzaladık.” dedi.

“Felaketin bölgeye özel boyutlarını dikkate alarak yeni yöntemler geliştirmek üzere bir süreç başlattık”

Konuşmasında zararlıyla mücadelede özgün yöntemlerin önemi üzerinde duran Rektör Ünal, şunları kaydetti:

“Bilinen yöntemleri kullanmaktan ziyade, felaketin bölgeye özel boyutlarını dikkate alarak yeni yöntemler geliştirmek üzere bir süreç başlattık. Bugün yine protokol sonrasında OMTEL Otel’de Eczacılık Fakültesi, Ziraat Fakültesi, Biyoloji Bölümü ve Gıda Mühendisliğinden 10’dan fazla uzmanla bir araya gelerek mücadele yöntemleri ve araçlarının geliştirilmesi için bir beyin fırtınası yapacağız. Bu çalışmayı sadece üretimi etkileyen maddi bir sorun olarak değil, aynı zamanda bir sosyal sorumluluk olarak görüyoruz. Karadeniz Bölgesi'nde, özellikle Trabzon'dan Sakarya'ya kadar uzanan fındık üretim alanlarında bu sorun öncelikli hâle gelmiştir. Mücadelesi kolay olmayan bir zararlı ile karşı karşıyayız. Eğer bugün müdahale edilmezse zararlının popülasyonu 100 kat, belki de 300 kat şeklinde çok hızlı bir şekilde artarak gelecekte çok daha büyük bir sorun hâline gelebilir. Verdiği zarar göz önüne alındığında bu konuya derhâl odaklanmamız ve mutlaka bir çözüm bulmamız gerekiyor.”

“OMÜ olarak sorumluluğumuzu yerine getireceğiz”

Mücadele konusunda umutlu olduklarını ve ellerindeki bütün imkânları seferber edeceklerini belirten Rektör Ünal, “Elimizdeki bilgiyi ve teknoloji gücünü kullanarak yeni mücadele yöntemleri geliştireceğiz. Zararlının neye ilgi duyduğunu, nerede ve nasıl toplandığını analiz ederek etkin bir mücadele yolu bulmaya çalışacağız. Bu protokol ile başlatılan çalışma, bugün resmî olarak kayda geçirildi ve öğleden sonra farklı disiplinlerden katılan uzmanlarla bir beyin fırtınası gerçekleştirilecek. OMÜ olarak sorumluluğumuzu yerine getireceğiz. Ümit ediyoruz ki kısa bir süre içinde farklı yöntemlerle mücadeleye başlanacak ve olumlu sonuçlar alınacaktır. Temennimiz odur ki bu felaketten hem üreticilerimizin hem de ürünlerimizin kurtulması.” sözlerine yer verdi.

İl Müdürü Sağlam: “Kasım 2023’ten bu yana, zararlıyla mücadele için kapsamlı çalışmalar yürütüyoruz” 

Samsun İl Tarım ve Orman Müdürü İbrahim Sağlam da Müdürlüğün hazırladığı mücadele eylem planına dair bilgiler paylaşarak şöyle konuştu:

“Artvin'den Tekirdağ'a, hatta Kırklareli'ne kadar uzanan fındık alanlarında zararlı bir böcek türü yayılmaya başladı. Kahverengi kokarca dediğimiz bu tür, 2017'de ülkemize giriş yaparak 2019'da Trabzon ve Giresun gibi bölgelerde görüldü. Ardından 2021 – 2022 yıllarında bölgemizde de tespit edildi. Ancak 2023 yılı içinde bu böceğin popülasyonunda büyük bir artış yaşandı. Biz de Kasım 2023’ten bu yana zararlıyla mücadele için kapsamlı çalışmalar yürütüyoruz. İlkin düzenlediğimiz bir panelde çiftçilerin eğitimi üzerine yoğunlaştık ve kışlık ilaçlamalara başladık. İzleme tuzakları kullanarak hangi bölgelerde nasıl bir popülasyon yoğunluğu olduğunu tespit ettik. 2024 yılı sonu itibarıyla izleme ve feromon tuzaklarımızla (bir türe ait olarak tarımsal alanlarda zararlıların yaydığı kokunun taklit edilmesini, bu sayede de böceğin tuzağa çekilerek yakalanmasını sağlayan uçucu bir kimyasal mekanizma) kışa giren böcekleri toplama ve imha etme çalışmalarımız sürüyor. Yoğun olarak böceğin görüldüğü ilçelerimizde, özellikle Samsun’un doğusunda yer alan Çarşamba, Terme, Salıpazarı’nın alt kesimlerinde ve Tekkeköy’de toplam bin 500 izleme tuzağı kurduk. Bu tuzakların yanı sıra, Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından sağlanan feromon tuzakları da kullandık. Ayrıca, Büyükşehir Belediyemizden biyosidal (kimyasal veya biyolojik açıdan herhangi bir zararlı organizma üzerinde kontrol edici etki gösteren veya hareketini kısıtlayan, zararsız kılan, yok eden aktif madde) ürün desteği aldık. Kasım ayından sonra, kışlık dönemlerde kullanılmak üzere evler ve metruk binalar için biyosidal ilaçlama çalışmalarına devam edeceğiz. Çünkü böcekler kış yuvalarına geçmeden önce bu yuvaları ilaçlamamız gerekiyor.”

“Yeni bir tuzak ve makine geliştirme çalışmalarına başladık”

İl Müdürü Sağlam, OMÜ ile iş birliği doğrultusunda zararlı ile mücadelede yeni yöntem ve mekanizmalar üzerinde çalıştıklarını vurgulayarak “Bugün itibarıyla OMÜ ile bir protokol imzaladık. Bu protokol kapsamında, böceklerin nasıl toplanabileceği ve imha edilebileceği konusunda yeni bir tuzak ve makine geliştirme çalışmalarına başladık. OMÜ’lü akademisyenlerimizle birlikte farklı yükseltilerde ve zamanlarda kullanılabilecek bir makine tasarımı üzerinde araştırmalar yapacağız. Prototip geliştirilip faydalı sonuçlar elde edildikten sonra makinenin bölgede kullanılmasına yönelik üretime geçilecek.” ifadelerini kullandı.

“Özellikle OMÜ’nün desteğiyle bu mücadeleyi güçlendireceğiz”

Zararlı ile mücadelenin fındık üretimi açısından hayati olduğunun altını çizen Müdür Sağlam, sözlerini şöyle tamamladı:

“Amacımız, özellikle fındık alanlarında büyük zarar veren kahverengi kokarca zararlısını sıfıra indirmek. Bölgemizde geçim kaynağı yüzde 90 oranında fındık olan üreticilerimizin 1 milyon 200 bin dekar alanda faaliyet gösterdiğini unutmamalıyız. Bu zararlıya karşı mücadelemiz kararlılıkla devam edecek ve tüm imkânlarımızı seferber edeceğiz. Özellikle OMÜ’nün desteğiyle bu mücadeleyi güçlendireceğiz. Bu vesileyle, Üniversitemiz Rektörü Sayın Yavuz Ünal ve akademisyenlerimize teşekkürlerimi sunuyorum.”

OMTEL Otel’de mücadeleye ilişkin beyin fırtınası

Protokol imza töreninin ardından Rektör Ünal, proje ekibi üyeleri ve İl Tarım ve Orman Müdürlüğü yetkilileri OMTEL Otel’de OMÜ’nün farklı bölümlerinden akademisyenlerle buluştu.

Yapılan toplantıda kahverengi kokarca zararlısına karşı çok yönlü mücadeleye dair fikir ve görüşler dile getirilirken iş birliği ve saha çalışmaları hakkında değerlendirmeler paylaşıldı.